Çocukluktan başlayarak yaşamın her döneminde ailede, okulda, işyerinde, arkadaş ortamında davranışlarımızı yönlendirmek için “bilgi” ile donatılırız. “Büyüklerinin elini öp”, “Derslerine çalış”, “Paranı dikkatli harca”, “Kendini işine ada”, “Ekip çalışmasına önem ver”, “Sigara içme, kilo alma”… Bunlar gibi gerçekten doğru ve yararlı binlerce bilgi yaşamımız boyunca zihnimize boca edilir...
Peki kaçımız bu bilgileri aldıktan sonra davranışımızı o doğrultuda değiştirdik? “Sigaranın zararlı olduğu” konusundaki bilgilerden sonra acaba kaç tane sigara tiryakisi sigara içmeyi bırakmıştır? Aynı şekilde işyerlerinde eğitimler düzenleniyor, toplantılar yapılıyor, danışmanlıklar alınıyor. Niçin? Daha etkili, verimli çalışmayı sağlamak için. Bu eğitimler, toplantılar ve danışmanlıklar sırasında gerçekten de amaca uygun doğru ve etkili bilgiler, yöntemler aktarılıyor. Arzu edilen sonuçlar elde ediliyor mu? Bugünlerde korona virüsle mücadele ediyoruz. Bilim insanları her platformda adeta yırtınıyor: “Sokağa çıkmayın, virüs daha hızlı yayılır”, “Elinizi yüzünüze getirmeyin”, “Ellerinizi yıkayın”, “Mesafeyi koruyun”… Sizce ne kadar işe yarıyor?
Alışkanlıklarımız yıllar içinde tekrarlana tekrarlana oluşur ve içimize işler. O bakımdan alışkanlıklara dayanan davranışları değiştirmek o kadar kolay değildir. İnsan davranışı sadece bilgilendirme yapılarak değiştirilemez. Bilgi olsa olsa, davranışı değiştirmede bir başlangıçtır. Üstelik bilgiyi (doğru ve haklı bile olsa) sürekli tekrarlamak bir süre sonra muhatabın o bilgiyi kanıksamasına, o bilgiden bıkmasına ve bilgiye karşı duyarsızlaşmasına neden olur.
Peki ne yapacağız? Eğer değiştirmek istediğimiz davranışa yönelik bilgiyi duygu ile birleştirebilirsek işte o zaman amacımıza ulaşabiliriz. Yani, istediğimiz davranış değişikliği için duygusal bir gerekçe bulup buna muhatabı ikna edebilirsek, bilgi ancak o zaman davranışı değiştirmede etkili olabilir. Aksi taktirde birileri doğru bilgileri verdiği için her şeyin düzelmesini bekler, davranışlarını değiştirmeyenleri anlayışsızlıkla suçlar, sonuçta bir yığın çaba harcanır ancak sonuç değişmez.